W Europie trzeciej dekady XXI wieku funkcjonuje kilka silnych i opiniotwórczych instytucji związanych z szeroko rozumianym cyrkiem współczesnym. Jednym z takich ośrodków jest szwedzka uczelnia wyższa SKH w Sztokholmie (Stockholms Konstnärliga Högskola, czyli Uniwersytet Sztuk w Sztokholmie). Jest to miejsce gdzie można studiować cyrk współczesny1, prowadzić jego zaawansowane badania, czy uczestniczyć w rezydencjach i warsztatach2. Co więcej, w SKH uzyskać można doktorat z zakresu badań nad cyrkiem, co jest fenomenem na skalę światową. Jedną z tamtejszych prac w ramach programu doktorskiego jest projekt „Circus as Practices of Hope: A Philosophy of Circus” Marie-Andree Robitaille, którego publiczna obrona odbędzie się 27 maja w Sztokholmie3.
Szczęśliwie nie trzeba jechać do Szwecji, by dowiedzieć się więcej o projekcie Robitaille, ponieważ jej praca jest ogólnie dostępna (link). Poza tym, projektowi towarzyszy interaktywna strona internetowa (link).
Kierunek rozważań prezentowany przez autorkę pokrywa się z ogólną tendencję w dzisiejszym myśleniu o cyrku współczesnym, polegającą na umieszczaniu go w szerokim kontekście historyczno-społeczno-politycznym. Często jednak ów sposób namysłu nie jest przystępny, gdyż zostaje on osadzony w wyspecjalizowanym aparacie pojęciowy współczesnej humanistyki. Tak też jest w przypadku pracy Robitaille, co czyni ten tekst nieco hermetycznym. Nie zważając jednak na przeciwności terminologiczne warto zapoznać się, przynajmniej pobieżnie, z efektem kilkuletniej pracy badaczki, by podejrzeć obecne tendencje problematyzowania cyrku współczesnego. Poniżej umieszczamy spolszczoną wersję abstraktu.
Abstrakt4
Mój doktorski projekt badawczy w dziedzinie sztuki, „Cyrk jako praktyki nadziei”, odpowiada na rosnące złożoności wynikające ze zbiegu czwartej rewolucji przemysłowej, szóstego masowego wymierania i eko-społeczno-politycznego chaosu naszych czasów. Co to znaczy być dzisiaj człowiekiem? Co to znaczy być dzisiaj artystą cyrkowym? Jak cyrk jest istotny w dzisiejszym kontekście?
Sednem tego badania jest twierdzenie, że choć sztuki cyrkowe mają potencjał do promowania znaczącej wiedzy, jednocześnie utrwalają przestarzałe światopoglądy, które ograniczają ich transgresyjny potencjał. W ramach tych badań poszukuję alternatyw dla regresywnych modeli myślenia i sposobów kompozycji, dążąc do identyfikacji i artykulacji specyficznych epistemicznych, ontologicznych i etycznych cech cyrku oraz ich znaczenia dla nawigacji i kierowania obecnym planetarnym paradygmatycznym przesunięciem.
Moje badania prowadziłam poprzez ucieleśnione praktyki jako artystka cyrkowa, pedagog i mieszkanka Ziemi. Moje dochodzenie odbywało się za pośrednictwem Multiverse, iteracyjnej serii kompozycyjnych eksperymentów performatywnych i dyskursywnych działań. Zaangażowałam się w krytyczny posthumanizm i neomaterialistyczne filozofie, aby zakwestionować i rozwijać moje relacje z ryzykiem, mistrzostwem i wirtuozerią.
Projekt konceptualizuje sztuki cyrkowe jako nomadyczne i fabularne praktyki, kulminując w serii artystycznych, choreograficznych i koncepcyjnych narzędzi i metod, które artykułują sztuki cyrkowe w ramach i poza ich dyscyplinarnymi granicami. Projekt rozwija filozofię cyrku, która podkreśla specyficzne dla cyrku kinetyczne, estetyczne i ucieleśnione znaczenia w dzisiejszym kontekście, sytuując sztuki cyrkowe jako praktyki pełne nadziei na przyszłość.
- Jedną z inicjatyw tej uczelni był ogłaszany na łamach portalu nabór na reżyserię cyrkową (https://sztukacyrku.pl/aktualnosci/kurs-rezyserii-cyrkowej).
- Uczyli tu m. in. Jay Gilligan, Benjamin Richter czy Sean Gandini, a jednym z absolwentów tej uczelni jest Wes Peden.
- Link do wydarzenia: https://www.facebook.com/events/3799077290308191/
- źródło: https://uniarts.diva-portal.org/smash/record.jsf?dswid=9590
